
Thiante u, tun hmaa ka blog hming 'LENTUPUI' kha a mawi chu ka ti viau a, mahse mimal leh vengchhung velah eng eng emaw hming a hmang an lo awm ve nual mai a, hming danglam deuh ka duh si a, ka pian leh murna hmun hming "KHANDAIH" tiin ka thlak ta mai e.
Wednesday, January 24, 2018
ZORAM TLUANA MI RIANGVAI THANGTEEKA

Monday, January 22, 2018
MAWMRANG TLANG HUAI LAL SAHMULA
Buata Bawihtlung
9862035204, buata.tkt@gmail.com
Wednesday, January 17, 2018
NAIK SABINGA CHANCHIN
Sabinga Lung hi Aizawl Upper Khatla-ah a awm a, rual u deuh te chuan
an la hre viau na a, thangtharte zingah erawh hre lo kan tam ta viau awm e.
Indopui Pakhatna 1914-1918 lai, kum 1915 chawhnu lamah British War
Committee, a hnu a ‘War Cabinet’ tih zui tak khan, France ram khawthlang lama
hnathawktu indaihlohna chuan an ral dona kawngah nasa takin nghawng a nei thei
dawn tih an hria a. Kum 1917 ah Lushai Labour Corps chu din a ni ta a. Aizawl
(Aijal) atangin Mizo (Lushai) 2100 zette chu France ramah hian an tir ta a.
Lushai Labour Corps zingah hian Sabinga pawh telin France ramah hian a
kal ve a. Sabinga hi pa lian lam deuh, tlangval fel leh pian tha tak, hmel pawh
tha ve tak a ni a. France ram kal Mizo tlangval rual 2100 zet zingah infiamna
leh thil tihna hrang hrangah Sabinga chu a thei ber (Champion) a ni deuh zel. A
remhriatna leh a felna te, a tlawmngaih leh taimaknate, tawng a man chakna
avangte chuan an hotute pawhin an hre hle a, thil tihho reng rengah a
kaihruaitu pawlah a tang deuh zel thin. Lushai Labour Corps dintu British
sorkar pawh chu a chungah a lawm ve hle a ni ang, Indopui pakhatna zawh hnuah
lawmman atan Rs. 850/- lai Sabinga hi a rawn pe leh a ni. Chutianga ral
hmatawnga kum khat chuang an awm chhung chuan, Lushai Corps (Mizo) zingah mi 71
vel zet ten nunna an chan a. Kum 1918 May thla-ah Mizoram panin an lo let leh
a, June 1918-ah Lushai Hills an lo thleng leh a ni.
MIKHUAL TLANGVAL A BUAN HNEH
LO:
Sabinga hi tlangval lai pawhin, chak leh tlawmngai thei tak mai, an
khuaah pawh inbuan chak a sawi a ni ve a. Tum khat chu mikhual tlangval nen an
inbuan tir a. Sabinga chuan hneh ngei tura an ngaih laiin, a hneh ta tlat lo
mai, mak an ti hle a. Mikhual tlangval hriat lohvah, a thian te chuan, “…tinge
kha mikhual tlangval kha i hneh loh mai le, i hneh ngei kan lo ring a sin, ava
mak ve maw le!,” an ti a. Sabinga chuan, “Khai a, fahrah a nih kha in hre na
nge?” a ti mai a. Kha mikhual kha Fahrah a ni tih a rukin a lo hre sa a,
chuvang chuan ngawi rengin lo hneh lo der hi a lo ni awm a.
France atanga an lo haw hnuah Khandaih khaw nula hmeltha Zazawni nen
inneiin fa pakhat an nei a. Vanduaithlak takin an fapa chu kum hnih mi lekin a
thi ta a. Chutia a fapa a chan ta mai chu a lungleng hle a, Aizawl lamah a kal
leh ta a. Zazawni nen pawh an inthen zui a. Chutih lai chuan Aizawlah sipai an
la a. Sipai latu Sibudar hnenah chuan “Kei pawh Sipai ah ka tang ve duh asin” a
ti a. Sibudar chuan, “i duh a thu a ni mai lawm, kan hrechiang che a, i tan
dawn chuan i intlar ve a ngai lo ve,” a lo ti mai a.
HRAWVA FARNU NUPUIAH A NEI:
Khandaih Sikul zirtirtu hmasa Hranga fapa C.Nundanga sawi dan chuan, Sabinga
hi a hmel leh pian te a tha a, mi hriat a hlawh bawk nen, nula lamah pawh a
luck ve viau a ni awm e. Tichuan Aizawl lal Hrawva farnu Darzingi chu nupuiah a
nei ta a. Darzingi nen hian fa pakhat an nei a, chu chu Lalbuati a ni a.
Lalbuati leh a fate – Lalromawia te hi rambuai vel lai atang khan Kawnpui
(Kolasib District) lamah an awm a, an inbengbel ta a ni.
MIZO SIPAI TANGTEN HEK AN TAWK:
Sabinga sipai a tan nawn leh lai hian Mizo sipai tangte chu Rumliana
leh midang dang te an ni a. Mizo sipai tangte khan Sipai inkhaihhruaina an zawm
tha viau lo a ni mai thei. Kha tih laia Lushai Hills District (Mizoram) awptu,
Superintendent hmasa ber Major J. Shakespeare-a chuan Assam IGP, Shillong
hnenah chuan, “Mizo te chu discipline nei lo lutuk, Sipai a tang tlak pawh an
ni lo” tiin kum 1933 khan lehkha a thawn a. Assam IGP chuan Mizo sipaia tangte
chanchin a hriat chuan, a hmunah kal chilh a, amah ngeiin rawn enfiah a duh ta
a. Tichuan, IGP in Lushai Hills District (Mizoram) a tlawh dawn tih an hriat
chuan, sawrkar (Superintendent) ho chuan theihtawpin an lo inpuahchah ta a.
MIZO FOOTBALL TEAM CAPTAIN A
NI:
Kum 1933-ah Assam IGP chu Aizawl ah a lo kal ta ngei a. Assam Rifles
te hi IGP hnuaia awm an ni a. A lo kal lawmnan ‘Mizo Football Team’ leh Vai
(Gorkhali) Team te chu Football khel tura tih an ni a. Capt. Robertson-a chu
Referee a ni a. Sabinga chu Mizo Football Team Captain a ni. Inkhelh hmain
Mizote hi an infuih lawk nasa hle a. Mizo leh Vai inkhel a ni a, chak ngei ngei
an tum a. Chak loh ai chuan in seh te pawh huam mai turin an infuih lawk a.
Tin, an zingah hliam na an awm palh pawhin a enkawlna tur an thawh khawm anga
Shillong-ah an in dah tur thu Jemadar Bawihchhunga’n a puang hial bawk a.
Tichuan, hnam leh hnam, ram leh ram inkhel ang main theihtawp tak meuhin an
inkhel ta a ni.
Kum 1934 khan Mizo thalai 50 zette chu Sipaiah an lak belh ta a. Hei
hi a huhova Mizote sipaia kan tan hmasak ber tum niin a hriat. Kha inkhelh
avang khan a vawi khat nan Mizote a huhovin sipai kan tan phah a ni. Tin, kha
mi tum a Mizo Team-te kha, Mizo hming chawi a Football Team hmasa ber niin a
hriat a. Chuvang chuan Sabinga hi Mizo Football Captain hriat theih hmasa ber a
ni mai awm e.
Mizo tlangval 50 rual sipai a lut thar te chu hmun hnih a thenin, 1934
khan Sadhya-ah leh Kohima-ah training tura tih an ni a. Lance Naik Sabinga pawh
Naik-ah a kaisang a, 2nd Battalion Assam Rifles, Sadhya-ah sawn a ni ve nghal
a. Sabinga kaihruainain Mizo sipai tang thar mi 25 te chu Sadhya-ah chuan
tluang takin an kal ta a.
SABINGA A THI THUT:
Sadhya-ah kum khat pawh a awm tlin hma, awm hmun an bengbel awrh tihah
Sabinga chu China ramri lamah enthlatu (spy) hna thawka kalin an Battalion
Commandant chuan a hruai a. Chutah chuan vanduaithlak takin thing zar, vur in a
bawm khah luk, rit tak tliak chuan Sabinga chu a tlak ta hlauh mai a, a thluak
tuamtu a thler a. Tichuan, rin loh takin Sabinga chu February ni 28, 1935 khan
Dibrugarh-ah a thi ta thut mai niin sipai tangve te chuan an sawi a.
UNION JAG HMANGA KHUH:
Sabinga chhungte leh 1st Assam Rifle leh 2nd Assam Rifle te tangkawp
chuan ni 26.05.1935 khan Sabinga pualin Aizawl Khatla veng Far hmunah Sabinga
Lung chu mawi takin an phun ta a. Sabinga Lung phun ni hian Sorkar mi lian leh
Aizawl mi pawimawh hrang hrang an tel kim hle a. Sipai lal te, Aizawl pastor
leh Mizoram awptu lal ber Bawrhsap Major MC Call te pawh an tel a.
SABINGA LUNG HUMHALH LEH
TUAIHNUM:
(UPDATED - Sabinga Lung phun siam thar leh hawnna 29.10.2022 (Inrinni) hian, ka zing chhuak chu ka tel ve nghal a, nihlawh ka inti hle. https://buatabawihtlung.blogspot.com/2022/11/sabinga-lung-phun-that-ni-2022.html BB)