Friday, July 24, 2020

CHALCHIMA BAWIHTLUNG



Buata Bawihtlung
Dt 24.7.2020 @ Tuikhuahtlang


Chalchima hi Bawihtlung hnam a ni a, hun engemaw lai atangin Sailo Lal bèlin a awm a. Sailo lal a belh chhan hi hriat chian a har hle. Lal chhungkaw zingah chuan awmin, a hmel tha a, a lo fel bawk nen, lal chhungkua pawh chuan an fapa tak tak ang maiin an enkawl a.  


A lo tlangval a, a hmel a thain a pumrua  pawh a tha a. Tlangval fel leh zaidam a nih bakah, a fingin rorel te pawh a thiam viau mai a. Lal chhungkaw zing ami a lo nih bawk si avangin tlangvalho pawhin an zah hle a, tlangvalho kaihhruaitu pawimawh Val upa an tih ang hi a ni a. Khawtlang mipui zah pawh a kai hle a ni awm e.


Chhak leh thlang indo tawp lam a Vanhnuailiana thlah khaw pasaltha leh Sailianpuia khaw pasalthate inhmuh thiam loh lek lek, insah hian an ngam tuma tlangvalho khapdaitu kha Val upa Chalchima hi a nih thu Pu C. Nundanga, Zirtirtu hmasa Hranga fapa khan a sawi. A sawi dan c huan.  Chhak leh thlang indo tawp lamah khan, Lalhote chuan, “Kan thi zo mai dawn” tiin indo leh rawlrala chet an chin chu tihtawp an duh a, inremna thu sawi an tum a. Chutia inbe tura an kal chu, an inhmuh tumna chu  Chalchima te chuan an thleng tlai deuh a. An han inhmu khawm chu, an ri nak nak a.  Khaw thlang lam (Sailianpuia khua)  pasaltha huaisen pakhat chuan, “Kha laia mi kha a va ha var ve vu ve, a va nula awm ve, tunge ni” tiin Chalchima te khaw tlangval Thangvuka chu a fiam a. 


Thangvuka lah chu, Pasaltha huaisen Chawngduma fapa tih takah, a lo duai lo nasa mai a, “Ha var e, Buallawn run kha ka thi pal kum a ni a, Chhungkhat ka rauh bawk, Vanhnuai Chawngduma fapa ka ni e” tiin insahah chuan a lo cho ta mai a.  Khawkhat pasaltha ve ve chu an thu a inhmu ta lo, remna siam tum e ti lo chuan insual an ngam a ni ta mai si. Tlangvalho chu an ri ta nak nak a, pasaltha chu mi naran tan khap ngawt ngam a ni si lo. Chutah Chalchima chu a lo dingchhuak a, “Nangni kha, ngawi tawh rawh u,” a ti a. Chu veleh pasaltha pahnihte leh tlangvalhote chu an reh ta dak mai a ni. Chutiang chuan pasalthate pawhin Chalchima hi an zahin a thu an ngaichang hle thin a ni. 


Pasaltha Chawngduma fapa Thangvuka hi a lian tha ve hle a, mahse khawthlang (Sailianpuia khua) pasaltha dar hi Thangvuka dar aiin a hlai zawk a. Chutia Chalchima’n a khap daih hnu chuan, inremna ruai chu hlim takin an kilho thei ta a. Tlangvalho chuan Chalchima hnenah chuan, “Nangni Val upate in zaidam a, zah in ngai thei a, keini naupang zawkte chuan kan duh dan ang te kan sawi mai mai zel a. Nangni awm ta lo ula chuan, kan thi nual anga, fahrah pawh kan s iam nual ngei awm si a,” tiin nui hawk hawkin Chalchima hnenah chuan an sawi a ni awm e.


He thil thleng chanchin hi, sawi dan dangah chuan, chhak leh thlang khuate inbe rem tur ni lovin, Sangha tlangvuak tur, an tumna thuhmun a nih avanga inhmukhawm niin sawi a ni bawk a. Pasaltha hmingthang Khuangchera pawh a tel a. Khatia Pasaltha pahnih Thangvuka leh Maikawta (Sailianpuia khaw pasaltha) te an inchhan vel lai khan, an khaw pasaltha thlavang hauha tawng chhuak ve turin tlangval hovin Khuangchera hi an lo tur a, mahse thil tul lova huaisen kha a duh ve lem loh avangin a inrawlh ve duh lo a ni awm e.




Tum khat chu, Chalchima tlangval laiin, an mi man tum kha, lal chhungkaw zing a mi a lo ni awm e. Man an tuma an um lai chuan, “Min khawih hlek suh u, lal chhungkaw zinga mi ka nih hi” tiin a lo au a. Hetih lai hi chhak leh thlang indo hun lai a nih hmel a, lalhote pawh inchhung hnai tak an ni bawk nen, indo leh inrun lai mah nise, lal chhungkua chu an zahin, hnamchawm tan chuan man thiang lovah an ngai a ni mai thei e. Mahse, Chalchima chua, “Keimah, lal chhungkaw zinga mi ka awm a lawm, kei man kan man ang e,” tiin Chalchima chuan a man ta a ni awm e. 


Chalchima chu, an lal chuan sa leh ral laka khawtlang venghima thlamuan turin daido deuhah a awm tir a. Tuna Phullen (Khandaih) khaw ramah hian Chalchima tui a awm a. He tui hi Chalchima hming chawia an phuah niin sawi a ni. Ka pi Solfathangi (Thanghrima fanu) khan, an naupan lai chuan, upa ten, “Nangni, Chalchima thlahteho hi a,” tiin an fiam thin thu min hrilh thin. 


Chutiang chuan, Chalchima hi keini chhung, min thlahtu kan chhui hlat theih ber a ni rih a. A tu leh fate pawh Sailo lal ten nen inngheng hnai tak an ni zui zel a. A tu chhuan Lalbonga pawh Luangpawnah khua din a, rei vak lo lal ni ve ta kha a ni a. Ama duh thua lal atanga chawl ta leh khawnbawl upa ni zui ta zawk a ni a. Chutiangin, a tu chhuan leh dang Thanghrima pawh Khawnbawl upa a ni leh bawk a. Chutiang taka lal ten en an innghen hnaih avang chuan, Phullen lal Awksarala khan, Thanghrima fapa (Chalchima tu chhuan kal zel) lo piang kha, a hmingah Lalsiamliana tiin thil phal takin a phuahsak nghe nghe a ni. 



***********