KEIMAH PAWIHTE

       Kei hi Mizoram hmar lam pang atanga lo chawrchhuak ka ni a.. Mizo chhungkua, kuthnathawk a eizawng chhungkua atanga seilian ka ni.     

       Naupan laia khawlaiah Chi leh CHAWTHING  TLANG  keng chhuak a, Arpui in a um tawh hnu  ka nia. Kan rualpui hmeichhia te TUITHAK siam ka tem ve tawh a. SEPHUNG laih nawmzia ka tem tawh bawk a, Helicopter thlawk ka bye bye ve fo tawh a. Zanah phuahchawp Carol service, miin ah kan nei ve tawh a, Tualzawla INHNAWK leh thian te nena INHAWNGBI te, INRAL-LEM-CHAN naah thianten min kap hlum fo tawh bawk.Rual U deuh ten an fuihpawrhna avangin KHAWIFUNG bu(thlar) te chu kut leh hmai vung ul khawpin, kut lawng ngat in ka zut tla tawh bawk.. Class III ka nih laiin kan class ah Fail ah pakhatna ka ni a, khatih laia kan Headteacher khan AWARD (fiamthu deuhin) min pe ve ngat..     

       Mahni chi leh kuang lamah i han hrut leh teh ang.. Kan historian ten Pawih ral hlauhawm zia an sawi leh an ziak han hmuh ve te hian "Pawih ho chu le??" te ka lo ti ve mai mai thin a. Tute nge Pawi/Pawih ho chu tih lam pawh ka lo ngaihtuah vak ngai lem lo.  

       Mahni hnamah hian a lo bo ve theih khawp mai a; mahse Mizo ka nihna ah chuan bo chu ka la inti bik chuang hlei lova. Pawi/Lai, paihte, hmar, lusei, kuki, ralte, mara, etc. a enga pawh hi ni ila, Mizo kan ni vek tihah hian ka lo chiang tawk ve em em thin a. Keimah pawh chu Pawih/ Pawi ka ni tih ka inhre ve tawp a, hmanlaia 'Pawih/Pawi ral lian' an tih te chu midang daih ah ka lo ruat ve ngawt zel a. Mahse, kan pu te an lo ni reng sia..     

       Mizo chanchin hlui (history) ziak tu thenkhat fimkhur lo deuh te phei chuan 'Mizo leh Pawih an indo" ti tein an ziak ve bawk a. Mizo ka ni a, Pawih ka ni bawk si a, a bo theih thin khawp mai.. Ka pu(Pawih/Pawi) te khan Mizo ho an runa, tichuan ka Pu(Mizo) te vek chuan Pawih ho an run ve bawk dawn tihna emmawni le? te ka lo ti thin..? Mahse, Mizo leh Pawih/Pawi te kha indo lovin, Zo hnahthlak hnam hrang hrang Lusei leh Pawih te, Ralte, Hmar, etc te chu an lo indo thin zawk a lo ni awm a.     

       Engpawh chu nise, Mizo leh Pawih pawh chu lo indo pawh ni se(Pawih/Lai hi Mizo a ni a, an in do thei lo) Bawihtlung/bawitlung pa (Pawihte) ni reng chungin, Mizo diktak ka la ni ve reng tho. Pawihte ka nia, Mizo ka ni reng bawk ang.  A dik tlat a. Thankhat Mizoram an pelh hnu a MIZO ta lo riau te pawh hi a lo awm theih khawp mai. Mizoramah chuan Mizo tak, Mahse ramdanga Mizo a inchhal chiah lo te pawh kan lo awm ve zel ni awm tak a nia. Tlem tawh nak a lai hian a hahtlak thin khawp mai. Hnamdang thian thenkhat inti Mizo hre ve tak tak te hian 'Mizo nge?, Hmar nge?, Sailo nge?, Lusei nge?, Lai nge?, Kuki nge?, Mara nge?, i nih te min ti leh zauh thin.. Chung hunah chuan "MIZO" ka ni ka ti fo thin.. Mizo vek kan ni tlat a.     

       Kan chanchin ziaktu thenkhat te hian Pawih leh Mizo an indo pawh ti se, huat thamah ka lo ruat lem lo va. Pawih ral leh pasaltha te huaisen zia leh rawva zia te pawh sawi thin mahse, buaipui tham ah ka ruat lem lo.. A chhanchu an hunlai kha chuan Lal hrang hrang te kha chakzawk an awm ve kha a ngaih chang a awm thin tlat a.     

       PAWIH tih pawh hi LAI tih tur, LAI hi kan hming dik leh hmasa zawk a ni an ti.. a dik ngei pawh ka ring. Kei ve hi chu PAWIH a ni emaw LAI a ni emaw, ka buai hran lo, ka buaina tak zawk a chu PAWIH tih ah hian 'H' a tel tur nge tur lo? tih hi a ni ta. Han chhui zau a, tawng thiam deuh te han rawn turin taimak a har phian bawk si. Mahni awmhmunah ka lo ngaihtuah ve mai mai thin a. 

       Ka buaina ti zual tu leh chu BAWIHTLUNG tihah hian 'H' hi a tel tur a ni em? tih hi a ni leh bawk.. Thlahtu bul lamah chuan ka buailo, Mizo leh Pawih tih lamah lah ka buailo, Lai emaw Pawih emaw pawh min ti se, ka la buai chuang lo. Mahse ka PAWIH/PAWI pui thenkhat te hian 'H' an telh a, thenkhat te hian an telh leh bawk silo a, ka "H" telh leh telh lohah chuan ka buai ta. Hnambo chu ka inti phal chiah lo nangin, "HNAM HMING BO" chu ka ni ve ta deuh chuan ka hria. 

       He lamah lah hian han chhuizauna kan nei lo mai mai khawp lehnghal a! Ka hnam hming ka ziah dawn a piang a ka rilru a "H" dah tur nge, dahloh tur tih ka ngaihtuah hi ka chhui zauna deuh ber chu a ni awm e. A sawi thui thei deuh te chuan "BAWIHTLUNG / BAWITLUNG ziahdan ah hian, kei aia hre ril zawk tur te chuan "H" dah loh tur, BAWIH  a nih chuan SAL/Chhiahhlawh lam a kawk daih a.."BAWI" hi kan tawng a nia, BAWI tih awmzia chu LAL tihna a ni a. Hman laia kan LAL kha a fingin a fel viau a, Lal tha tak a nih avang khan BAWITLUNG (Lal tha leh fel tihna a ni an tiin ka hria) an ti ta a ni.."    tih lam pang hian an sawi ka hre ta a.. ka pawm viau tho mai.. Tun hnu ah eng teh vak ang phah dawn chuang lo mah ila,, SAL/BAWIH nih ngawt ai chuan LAL nih chu ka thlang zawk ve hrim hrim a. Heta tang hian "H" telh fo thin khan "H" telh loh lam chu ka awn tran..     

       Ka pu te zinga pakhat chuan 'H' tel lo hian a hmang ngei a.. Mahse Thenkhat 'H' dah tel ka hmuh hian a dik ve tho lo maw aw?? te ka ti bawk si. Thutlukna ber leh dik tih ber nei fumfe lo chuan ka hnam hming chu tun hmaa ka lo ziah fo tawh angin  - PAWIH BAWIHTLUNG tiin kei Pawihte hian ka la ziak ta fo mai.. H hi chu paih mai ka duh ta riau mai.. Bo rau rau ah SAL nih ai chuan LAL nih ka duh tawh zawk..  Dik tak maw???    

(He thu hi ka site http://b-buata.blotgspot.com a ka ziah ka lakchhuah, tih danglam hret hret a ni e..)