Tuesday, June 11, 2013

CYCLONE MAHASEN LEH A HMING PHUAHDAN

(Cyclone Mahasen lar lai, a lo thlen tak tak hmaa ka ziah kha a nia, site-ah hian kan dah veleh hnuhnawh ang e)

          Tun lai Cyclone “MAHASEN” leh a kaldan tur, Ringlawktute sawidân leh Cyclone hming Chungchang, titi tlem kan sep ve ang e. "Cyclone chikhat 'Mahasen'” ti ten Chanchinbu ṭhenkhatah tarlan a ni a; Cyclone hi chi hrang hrang awm ang leh, Mahasen hi a danglam bik avanga Mahasen hming hi puta anga ngaih theih lek a sawi tawk pawh an awm ve bawk. Mahse, Cyclone chi danglam bik ni lovin, a pangngai a nia, Mahasen hi chu a hming tur an lo phuah lawk sa, tuna a lo thlen hnua a put tak mai chauh a ni.

            Cyclone chu Nothern Hemisphere-ah chuan Sana virloh zawng (Anti-clockwise) in a vir a, Sourthern Hemisphere ah chuan Sana virzawng (Clockwise) in a vir a ni tih ang chi kha chu kan hriat sa a ni tho a, kan sawi zau vak lo ang.

          Tun ṭuma thlipui in mung kan tawn mek Tropical Cyclone Mahasen hian hmar lam a pan hret hret zel a, Wednesday hian Bangladesh a thleng turachhût/rin a ni a. India hmarchhak leh Bangladesh leh Myanmar ram tân hlauhawm thei a ngaih a ni.

          Mahse, a lan dânah, kum 2008 a Cyclone Thlipui "Nargis, helai hmun vel a mihring 100000 chuang thihna thlen tu ang em ema na chu a ni dawn loh hmel a.

          Tin, Kum 1991 kum a mihring 100000 chuang bawk thihna thlentu Tropical Cyclone ang em em a thawk nasa chu a ni dawn lo ni a sawi lawk a ni bawk. Cyclone-te hi, a lan dân a a kalna tur ni a rinlawk pawh hi a danglam fo thin a, a thlen tur ang hmun a rin pawh a thleng lo ve fo a, a thawh nat dan tur anga rin lawk pawh hi a danglam fo thin bawk.

          Hengte a nih avang hian, lo chiai lutuk lo ila, hlauh lutuk avanga hrehawmkhawpa lo phili buai loh a tha. Chutih rual chuan, engkimah kan fimkhur erawh a finthlak ang a, Thlipui na tak pawh lo thawk thei a nih avangin kan lo in puahchah ve tur chu a ni tho. Engpawhnise, vawiin Monday khua pawh a tha viau zel e.

          Cylone te hi kan hre chiang lo fo, Chanchinbu ṭhen khat sawi anga he CYCLONE MAHASEN hi danglam bik ni lovin, Cyclone pangngai a ni a, a thawhna hmun a zirin a hming an lo vuah danglam mai a ni.

          Khawvel a, cyclone thlen duhna hmunte hi awmze neia thensawm a ni a, North Atlantic te, Central Pacific, North Indian Oceans, South Indian ocean etc… ten an ṭhen a, chumi hlawm hrang hrang huam chhunga Thlipui (Cyclone) lo thleh turte chu a bulhnai ram hrang hrang ten a hming tur an thawh khawm a, an phuah lawk thin.

          Tun ṭum Cyclone hi North Indian Ocean huamchhunga mi a ni a, helai bial hming phuahtu – Bangladesh, India, Maldives, Myanmar, Oman, Pakistan, Sri Lanka, Thailand ten a hming an phuah a, Tun a kan sawi mek hi MAHASEN ti a koh a ni a, Mahasen tih hi Sri Lanka sorkar hming thawh a ni.. Helai a kum 2008 a lo thawk tawh Thlipui natak pawh kha "Nargis" tih a nih kha.

          Tun hma chuan Thlipui te hi, a lo thlen tawh hnuah, a hming an pe chawp a, Politicians an ngei deuhte, Mi lar, Puithiam etc an huat zawng deuhte hming an put tir thin.

          Hetianga Cyclone hming an vuah hi, Zirtute tan a awlsama, hmun pakhatah Cyclone lo thawk fo thin ta se, chhinchhiah a awlsam phah a, Lo hrilhlawktute tan a awlsam phah bawk. Helai bialah hian Cyclone a lo tleh leh hunah chuan a hming tur chu PHAILIN a ni, hei hi phuah lawk a ni tih kan sawi kha.

          Helai Bial a Cyclone lo thawk tawh hmingleh lo la thleng tur hming phuah lawk te:-

            List I      :  Onil, Agni, Hibaru, Pyarr, Baaz, Fanoos, Mala, Mukda
            List II     :  Ogni, Akash, Gonu, Yemyin, Sidr, Nargis, Rashmi, Khai−Muk
            List III    :  Nisha, Bijli, Aila, Phyan, Ward, Laila, Bandu, Phet,
            List IV   :  Giri, Jal, Keila,Thane, Murjan, Nilam, Mahasen, Phailin.
            List V    :  Helen, Lehar, Madi, Na−nauk, Hudhud, Nilofar, Priya, Komen

No comments:

Post a Comment