Monday, January 22, 2018

MAWMRANG TLANG HUAI LAL SAHMULA





     Kan pi leh pu te atangin Ramhuai chi hrang hrang an sawi kan hre awm e. Ramhuai zingah hian mihringte tina thin leh nunna hial laksak thin an awm laiin, Ramhuai fel tak tak, mihringte malsawmna pe thinte pawh an awm bawk.

        Mizo pi leh pu ten Ramhuai an sawi thin hrang hrangte chu, a vai chuan kan sawi seng lo vang a. Ramhuai tam tak zingah Lasi, Khuavang, Maimi, Tau, Khawhring, Phung, Chawm leh Huai te hi hriat an hlawh viau. Huai kan tithe pawh hi Tui huai, Tlang huai, Sih huai, Bung huai te an awm ve leh bawk a.

        Mizoram a tlang huai zawng zawng zingah Mawmrang tlang huai lalpa Sahmula chu a thu ber leh huai ber a ngaih a ni. Mawmrang tlang hi Aizawl atanga hmar chhak lamah a awm a. Mawmrang chhim lam tlang chhip ah hian Lungpui tohlawt lianpui, fai vuk mai hi a a awm a. Chumi chung zawl chu thing vel to lovin phul te a awm a, a fai nuam hle a. Chulai chu Mawmrang tlang huai lal Sahmula tualchaina niin an ngai a, Sahmula Tual tih a ni.

        Sahmula pa hi Sabereka a ni a, Sabereka pa chu Belebuta a ni a, Belebuta pa chu Tuanlehmanga ni a sawi a ni. Sahmula hian fanu a nei ve a, a hming chu Lengthuampuii a ni awm e. Sahmula hi a huai hle a, ramhuai dangten an zahin an hlau hle a. Mihringte pawhin tihlungawi loh an hlau hle thin a ni.

        Hmanlai hian Reiek tlang huai hote chu, an lalnu Khawluahlali hovin Tlawng huai nena an  indo zo, hnehna lawmin chawng an chen a, an lam mup mup a. Chutih lai tak chuan thlang lam atangin Chhawrpial  Tlang huai ho chuan Reiek huai ho chu run an tum a. Reiek thuai ho awmna lungpui lian tak takte chu tih chim vek tumin a rukin an bei ta tluk tluk a. Chu chu Belkhai Tlang huai chuan a lo hre khiau a, Reiek Tlang huaite chu a khawngaih a, a hrilh ta a.

        Chutia an chawngchen hlim laia an awmna Lungpui kar chim vek tuma Chhawrpial tlang huai ten an lo bei chu an thin a rim a, Reiek huai ho chu Sialsir ah changing an thlawk chhuak a. Chhawrpial huai ho nen chuan vansang indona rapthlak tak mai chu an nei ta a. Thisen nasa takin a far a, Lu bung leh thla tliakin an tla a, an let rem rum a. Reiek Tlang huai lalfanu Darthaikawii pawhin nunna a chan phah a. An sal mante hnanga an phuar theih loh nan tiin Belkhai huai ho chuan chu lai Mau ho chu a chang vet chhuak chiatin mit a neih tir vek a. Hei hi tun thlengin a la ni zui zel a ni awm e.

        Chu indona rapthlak tak chu tlang huai lal ber Mawmrang tlang huai Sahmula chuan a lo hre ta a, tha a ti lo hle a, tawp turin a ti a. Mahse an indo nasa mai si a, an tawp mai thei lo va. Chutah Samula ngaihdan a ni ta lo va, Reiek tlang leh Chhawrpial tlang te chu a sai ta dum dum a, a hek huai nghe nghe a ni awm e. Chutia Sahmula a thinrim tih an hriat chuan, Reiek tlang huai leh Chhawrpial tlang huaite chu an indo chhunzawm ngam ta lo va, an tawp san ta a ni an ti.

        Mawmrang tlang atanga hla vak lo Zawngin leh Phullen ram inrina bul ah hian Lungleng kham a awm a, a bulah Tuivawl lui a luang bawk a. Zawngin ram ah hian Puk huai lalpa Melmula a awm a, Zawngin nula hmeltha Siami chu neih tumin a rim thin a ni awm e.  Tumkhat chu, Lungleng kham Huai ten Tuivawl tiau pho a an fate Ni lum ai tira an pho chu, Zawngin khaw pasaltha ramvak ten an rah hlum sak hlauh mai a. Lungleng kham huai te chu an thin a rim ta em em a. Phuba lak ngei duhin, mihringte chu tihlum ve ngei an tum a.

        Lungleng kham huai te chuan Puk huai lalpa Melmula chu an berawn hmasa ta a. Melmula chuan, “e Mihringte thih leh dam thu te chu, keia rel theih rual a ni lo ve, Mawmrang tlang huai lal Sahmula rawn zawk rawh u” tiin a lo hrilh a. Sahmula chu an pan ta a.

        Mawmrang tlang huai Sahmula chuan, Lungleng kham huaiho henah chuan, “mihringte hmuh theih lohin in insiam a, an kalna tur takah infate in pho bawk si a, an rah hlum mail oh nakah. Mihringte thiam loh pawh a ni lo, in fimkhur loh vang zawk a ni” a ti a. Lungleng kham huaite chuan Sahmula chu an hlau hle a, mihringte chungah phuba lak an tum pawh chu ti ngam ta lo a ni awm e.

        Hetiang hian ramhuite chanchin hi sawi tur tam tak a awm a. Mawmrang tlang huai lal Sahmula hian chanchin a ngah hle a ni. Sahmula tual bul velah hian Purun a awm a. Chu chu tuna Mizo purun ang hi a ni a, chu chu Sahmula purun an ti thin. Tin, Sahmula tualah hian Zawhte ki nei a awm a, a hmu apiang chu an thi zel thin niin an sawi thin bawk.

         Mizoram a Kristianna a lo luh hlim deuh 1903-ah Mawmrang Tlang bul Vanphunga khua Khandaih (Tuna Phullen ni ta) ah hian Kristianna a lo lut ve a. Sikul te dinin Kristian an pung zel a. Kum 1906 ah Khandaih khuaah chuan hri a leng ta hlauh mai a. Tui hri a ni awm e. Hei hi Kristian lote chuan Kristian te vanga lo thlengah an ngai tlat a. Kristian ten Ramhuai lal Sahmula an ti thinur niin an ngai a ni. Zosapte leh Sorkar lam ten hrileng tih reh tuma Tuikhura damdawi an phul te chu hre thiam lovin, Kristian te hian min hrai hlum an tum a ni ang tiin khaw thar kai an rel phah hial a ni.

        Heng ramhuai te leh an chanchinte  hi a thawnthu viau na a, kan pi leh pute atanga an rindan leh an hriat dan an inhrilh chhawn zel a ni a. Kan awih emaw awih lo emaw, a ngaihnawm bakah a hlu ve riau.

Buata Bawihtlung
9862035204, buata.tkt@gmail.com

No comments:

Post a Comment